Mazzelaar of Pechvogel: is het geluk af te dwingen?
Ik las een mooi artikel in de Quest braintainment van oktober 2015: Geluk dwing je af (pech zit tussen je oren)
In dit controversiële/rake artikel van Berry Overvelde, schrijft hij dat “pech en geluk bestaan, want toeval bestaat. Dat jij net in dat ene vliegtuig stapt dat crasht, iets wat vorig jaar slechts een op de 2,4 miljoen vliegtuigen overkwam in de commerciële luchtvaart: stomme pech. Dat jij net voor vertrek van het ramptoestel je ticket naar een andere vlucht omboekte: daarvoor mag je het toeval best even op je blote knietjes danken. Maar hoe kan het dat sommige mensen altijd domme pech lijken te hebben en anderen altijd geluk? Is dat alleen toeval? Nee. Of je een geluksvogel of pechvogel bent heb je deels zelf in de hand. Of beter gezegd: in je hoofd”
Het artikel beschrijft 3 mazzeltips over wat je kunt doen om de kans op geluk te vergroten
1. Denk positief/denk: wat als?
Richard Wiseman, Brits hoogleraar psychologie ontdekte tijdens een onderzoek dat 64% van de mensen die hij onderzocht zichzelf rekende tot de geluk- of pechgroep. “De mensen uit de eerste groep gaven o.m. aan vaker toevallige ontmoetingen te hebben en vaker tegen buitenkansjes aan te lopen. Zo scoorden bofkonten hoger op o.m. optimisme, extraversie en openstaan voor nieuwe ervaringen. En met die eigenschappen is het veel makkelijk mazzel afdwingen – Natuurlijk ook de grootste bofkont zit het wel eens tegen. Maar, vond Wiseman: notoire mazzelaars draaien pech vaak om in iets positief. Zij maken gebruik van wat psychologen ‘counter factual thinking’ noemen, in het Nederlands soms vertaald als ‘wat-als-denken’.” Bijvoorbeeld is het pech dat door een storm je auto wordt verplet, of is het geluk omdat je er zelf niet in zat?”
Maar wat als je persoonlijkheid de inclinatie heeft, door pijnlijke ervaringen in je jeugd, om de wereld overwegend door de bril van angst, bezorgdheid of wantrouwen te bekijken? Kom je daar ooit van af?
Het antwoord is: Ja, mits je bereid bent te onderzoeken. Er zijn verschillende manieren om situaties en ervaringen te benaderen waarmee je diepgaand inzicht krijgt in jezelf en in oorzaak en gevolg. Daarbij is het cruciaal dat je uitpluist wat angst, bezorgdheid en/of wantrouwen jou op dit moment oplevert. Vaak weten we wel dat we met díe bril weinig positiefs teweeg brengen. Toch is het mens eigen om vast te houden aan (negatieve) gewoontes wanneer het, op onbewust niveau, ons ook iets positiefs oplevert.
Zo had ik een cliënte die veel wantrouwen, boosheid en verdriet voelde richting haar moeder. Ook zij was zich ervan bewust dat dit haar slechts pijn opleverde. Toen ik haar vroeg wat voor positiefs haar deze overtuigingen opleverde bleef antwoord in eerste instantie uit – ons brein is gewend anders te denken – na even aanhouden kwam ze tot de realisatie dat deze overtuigingen, in het moment dat zij deze vol ervoer, vlak erna een enorme kracht vrijkwam om zichzelf te bewijzen. Deze bewijsdrang heeft mijn cliënte bergen doen verzetten.
Na deze verassende bewustwording kon mijn cliënte zich veel makkelijker bewust verbinden met haar, al bestaande, innerlijke kracht. En voelde zij zich gesterkt bij het maken van belangrijke levenskeuzes.
Tevens ontstond er meer ruimte om de ervaringen van vroeger, met de pijnlijke emoties richting haar moeder, beter te begrijpen. En begrip doet ketens verslappen, de energie van het hart krijgt meer ruimte en, haast magisch, leren we de ander meer zien voor wie hij/zij in wezen daadwerkelijk is. Daarin ligt de meest ontroerende ontmoeting met onszelf, en kan de genezing van onze eigen vergeving beginnen. Uiteindelijk leidt deze vergeving van onszelf naar de vergeving van de ander. Dan bereiken we (weer) onze natuurlijke staat van zijn: “Dank zij het transformeren van weerstand herkrijgt het spontane in jou, wat bij je kern hoort, weer meer ruimte, maar nu ook gekoppeld aan de wijsheid van de ervaring. Dat is wat je als kind nog niet had…” – Jan Bommerez.
BewustZIJN is het grootste cadeau wat we onszelf kunnen geven, en dat vraagt moed! Moed om volledig zelf verantwoordelijkheid voor ons leven te nemen. Wanneer je eenmaal geproefd hebt van de kracht en het effect dat bewustZIJN geeft, na volledige verantwoordelijkheid te nemen van je eigen leven, is het een staat die blijvend in jou groeit en verder bloeit!
2. Klop af/bijgeloof werkt
Bastiaan Rutjens, sociaal psycholoog aan de Universiteit van Amsterdam zegt daarover: ‘Bijgeloof kan functioneel zijn’. Het artikel verteld verder dat o.m. onderzoekers van de Universität zu Köln (Duitsland) in 2010 ook aantoonden dat bijgeloof werkt. “Zij lieten proefpersonen verschillende taken uitvoeren. Wie mocht midgetgolven met een ‘geluksballetje’, speelde beter dan wie met een gewone bal speelde. Het dragen van een ‘geluksvoorwerp’ zorgde ervoor dat proefkonijnen beter presteerde op puzzeltaken. En ga maar door. Verklaring? Mensen worden optimistischer van het bijgeloof, geloven meer in zichzelf en hun eigen kunnen. En als gevolg daarvan presteren ze daadwerkelijk beter. Het zou dus zomaar kunnen dat een keeper dankzij een bijgelovig ritueel zo zelfverzekerd is dat hij een penaltyserie naar zijn hand zet. Zo ontstaat een self-fulfilling prophecy die je helpt om geluk af te dwingen.” Ook helpt bijgeloof volgens Rutjens “om door te zetten als het tegenzit.”
Het sprookje van het aapje en zijn vriendje het olifantje
Wellicht ken je het sprookje van een aapje en een jong olifantje die bevriend waren. Het olifantje was voor alles bang. Zijn vriendje, het aapje, had een groepsleider die altijd klaar stond met wijze raad. Hij gaf het aapje een beukennootje en legde uit welke magische krachten deze bezat. Blij gaf het aapje het nootje door aan zijn vriendje, de jonge olifant. De jonge olifant klemde het nootje in z’n slurf en met gesterkt vertrouwen door de magie van het nootje ging hij uitdagingen aan i.p.v. uit de weg. Het Olifantje overtrof zichzelf herhaaldelijk en was dolgelukkig. Op een dag moesten het aapje en de olifant hard wegrennen voor gevaar, ze kwamen bij grote gleuf in een rots. Het aapje kon erover heen springen via takken van bomen, het olifantje moest een enorme sprong maken… overtuigd van de magische kracht van het nootje, maakte het olifantje een reuzensprong en bracht zich in veiligheid. Wat was dat een spannend moment…! Met grote verwondering draaide het olifantje z’n slurf naar zich toe om het nootje te bedanken… Tot zijn grote schrik was z’n slurf leeg. Hoe lang was hij het nootje al kwijt? Hoe groot is zijn eigen (innerlijke) kracht eigenlijk? Tot wat is hij nog meer allemaal in staat?
Zelfs de medische wetenschap onderkent de werking van suggestie: het placebo effect van medicijnen. Helaas werkt het omgekeerd net zo… ben jij een doemdenker of pluis je alles uit wat mis zou kunnen gaan dan ligt dáár je focus en is de kans vele malen groter dat je dit ook aantrekt.
We kunnen dus massaal geluk amuletten kopen, maar minstens zo belangrijk is dat we ons bewust zijn van onze negatieve projecties. Het zijn voornamelijk deze projecties die ons dikwijls gevangen houden in onprettige situaties en die er voor zorgen dat bepaalde ervaringen zich telkens lijken te herhalen. We hebben zelfs een spreekwoord wat in deze categorie valt: Men lijdt het meest door het lijden wat men vreest.
3. Laat los
In het Quest artikel legt Overvelde uit dat wanneer bijgeloof en positief denken allemaal niet werkt, je dan nog altijd niks kunt doen. Controle loslaten en toeval de ruimte geven. Rutjens zegt hierover in het artikel ‘mensen zijn heel slecht in het inschatten van kansen en risico’s. Dat zorgt dat het willen uitoefenen van controle juist averechts kan werken. Wie te hard zijn best doet om pech buiten de deur te houden, zet de deur soms onbedoeld wijd open voor het ongeluk”.
Het voorbeeld dat wordt gegeven was na 9/11 in de VS – meer mensen vermijden het vliegtuig nemen en vervolgden hun reis per auto, omdat je daar het lot tenminste in eigen handen zou hebben. “vanwege alle extra autokilometers na 9/11 schatten de onderzoekers (Cornell University in 2005) dat het aantal Amerikaanse wegslachtoffers tussen oktober 2001 en mei 2003 liefst 2170 hoger was, dan het zou zijn geweest zonder vliegtuig vermijdend gedrag, 2170 mensen hadden dus de pech te sterven op straat, omdat ze de kans om te sterven in een vliegtuig ontweken”.
Een ander voorbeeld, blind gokken werkt volgens sommige onderzoeken even goed als afgaan op experts. “Kortom, besluit Rutjens, in situaties waarin mensen slecht zijn in het inschatten van kansen, zoals op de kans van ongelukken en beurswinsten, kan het overdreven uitoefenen van controle juist averecht werken. Die controle kun je dan beter loslaten. Simpelweg geloven in geluk, dat lijkt het verstandigst.”
Het Universum is een intelligent bolwerk
Wat ik heb geleerd en waar ik op vertrouw, door Byron Katie is, “We live in a friendly Universe” en de dingen gebeuren ‘niet tegen ons’ – maar ‘voor ons’. En daar komt de kunst van een open ‘mind’ en ruim denken bij kijken. We hebben altijd een keuze. Hoe?
Realiteit blijft realiteit, de kunst zit er in wat je ermee doet. Pijn is niet te vermijden, maar lijden is een optie. Elke situatie/ervaring kan zowel een bron van ergernis of een bron van groei zijn. Welke kant van focus je kiest, ligt in eigen hand.
Mooier verwoorden dan Mariska heeft gedaan in haar blog: Maar wat als ik nou te beschadigd ben? is m.i. haast onmogelijk.
Meer informatie: De geluksfactor: Richard Wiseman, Meulenhoff (2003): over geluk en pech en de invloed die je hier zelf op hebt. Dat kan geen toeval zijn, Bastiaan Rutjens, sociaal psycholoog aan de Universiteit van Amsterdam e.a. Nieuw Amsterdam 2013: over de psychologie van bijgeloof.
